ΗΝ,εν 3 & Πολιτικά,εν 17

ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΑ ΣΤΑ ΑΡΧΑΙΑ ΕΛΛΗΝΙΚΑ
ΘΕΩΡΗΤΙΚΗΣ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗΣ
ΑΘΗΝΑ 6 /4/ 2010

Α. ΔΙΔΑΓΜΕΝΟ ΚΕΙΜΕΝΟ
ΗΘΙΚΑ ΝΙΚΟΜΑΧΕΙΑ
ΕΝΟΤΗΤΑ 3 (ΚΕΙΜΕΝΟ Α΄)
Mαρτυρεῖ δὲ καὶ τὸ γινόμενον ἐν ταῖς πόλεσιν. οἱ γὰρ νομοθέται τοὺς πολίτας ἐθίζοντες ποιοῦσιν ἀγαθούς, καὶ τὸ μέν βούλημα παντός νομοθέτου τοῦτ’ ἐστίν, ὅσοι δὲ μὴ εὖ αὐτὸ ποιοῦσιν ἁμαρτάνουσιν, καὶ διαφέρει τούτῳ πολιτεία πολιτείας ἀγαθὴ φαύλης. Ἔτι ἐκ τῶν αὐτῶν καὶ διὰ τῶν αὐτῶν καὶ γίνεται πᾶσα ἀρετή καὶ φθείρεται, ὁμοίως δὲ καί τέχνη. ἐκ γάρ τοῦ κιθαρίζειν καί οἱ ἀγαθοί καί κακοὶ γίνονται κιθαρισταί. Ἀνάλογον δε καὶ οἰκοδόμοι καὶ οἱ λοιποὶ πάντες. ἐκ μέν γάρ τοῦ εὖ οἰκοδομεῖν ἀγαθοὶ οἰκοδόμοι ἔσονται, ἐκ δὲ τοῦ κακῶς κακοί. Εἰ γάρ μὴ οὕτως εἶχεν, οὐδέν ἄν ἔδει τοῦ διδάξοντος, ἀλλά πάντες ἄν ἐγίνοντο ἀγαθοί ἤ κακοί.
ΠΟΛΙΤΙΚΑ
ΕΝΟΤΗΤΑ 17 (ΚΕΙΜΕΝΟ Β΄)
Ύστερα από όσα είπαμε δίνοντας όλες τις απαραίτητες εξηγήσεις για τα θέματα που μας απασχόλησαν, σειρά στη διερεύνησή μας έχει τώρα το θέμα των πολιτευμάτων, να δούμε πόσα είναι και ποια η φύση του καθενός τους. Και πρώτα, βέβαια, τα ορθά. γιατί οι παρεκκλίσεις και οι διαστρεβλώσεις θα γίνουν φανερές μόλις θα έχουν καθοριστεί τα ορθά πολιτεύματα. Επειδή όταν λέμε «πολίτευμα» εννοούμε «αρχή , το σώμα δηλαδή που ασκεί τη διακυβέρνηση στην πόλη», και η «κυβέρνηση» είναι η ύψιστη αρχή στις πόλεις, αναγκαστικά η ύψιστη αρχή θα είναι ή ένα μόνο άτομο ή λίγα άτομα ή το σύνολο των πολιτών. Όταν λοιπόν ο ένας ή οι λίγοι ή το πλήθος ολόκληρο ασκούν την εξουσία για την εξυπηρέτηση του κοινού συμφέροντος, αυτά τα πολιτεύματα δεν μπορεί παρά να είναι ορθά όταν, αντίθετα, η εξουσία ασκείται για την εξυπηρέτηση του ιδιαίτερου συμφέροντος είτε του ενός είτε των λίγων είτε του πλήθους , τα πολιτεύματα αυτά είναι παρεκκλίσεις και διαστρεβλώσεις των ορθών. Γιατί ή το όνομα του πολίτη δεν πρέπει να δίνεται σε ανθρώπους που είναι κατά το πολίτευμα μέλη της πόλης (ενν. μια και δεν λαμβάνονται υπόψη τα δικαιώματά τους), ή (ενν. αν τους δίνεται το όνομα του πολίτη) πρέπει να έχουν το μερτικό τους στα πλεονεκτήματα που ανήκουν στα μέλη της πόλης. Συνηθίζουμε λοιπόν να ονομάζουμε : «βασιλεία» τη μοναρχία που αποβλέπει στο κοινό συμφέρον και «αριστοκρατία» το πολίτευμα στο οποίο τη διακυβέρνηση ασκούν λίγα (περισσότερα του ενός) άτομα ( το όνομα οφείλεται είτε στο ότι κυβερνούν οι άριστοι είτε στο ότι ασκούν την εξουσία αποβλέποντας σε ό,τι είναι άριστο για την πόλη και για τα μέλη της) όταν , τέλος, κυβερνά ο λαός αποβλέποντας στο κοινό συμφέρον , αυτό το πολίτευμα (στα αρχαία ελληνικά: αυτή η πολιτεία) πήρε το όνομα «πολιτεία» , μια λέξη που είναι κοινή για όλα τα πολιτεύματα ( στα αρχαία ελληνικά: για όλες τις πολιτείες) … Παρεκκλίσεις και διαστρεβλώσεις των πολιτευμάτων που αναφέραμε είναι : της βασιλείας η «τυραννία», της αριστοκρατίας η «ολιγαρχία», της πολιτείας η «δημοκρατία». Η τυραννία είναι , πράγματι, μια μοναρχία που υπηρετεί το συμφέρον του μονάρχη, η ολιγαρχία υπηρετεί το συμφέρον των πλουσίων και η δημοκρατία το συμφέρον των απόρων , κανένα όμως από τα πολιτεύματα αυτά δεν υπηρετεί το συμφέρον του συνόλου των πολιτών.

ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ
1. Να μεταφράσετε το χωρίο: «Μαρτυρεῖ ……γίνονται κιθαρισταί».
ΜΟΝΑΔΕΣ 10
2. Να αναφέρετε τα αποδεικτικά στοιχεία που πρόσθεσε στην ενότητα αυτή (Κείμενο α΄) ο Αριστοτέλης για να υποστηρίξει τη βασική του σκέψη ότι «οὐδεμία τῶν ἠθικῶν ἀρετῶν φύσει ἡμῖν ἐγγίνεται».
ΜΟΝΑΔΕΣ 15
3. «…, καί διαφέρει τούτῳ πολιτεία πολιτείας ἀγαθή φαύλης»: Σχολιάζοντας το παραπάνω χωρίο να εξηγήσετε αν το θέμα , στο οποίο αναφέρεται ο φιλόσοφος σ’ αυτό , εμφανίζεται και στο β΄ κείμενο. Να δικαιολογήσετε την απάντησή σας.
ΜΟΝΑΔΕΣ 15
4. Τί γνωρίζετε για την ίδρυση και τη λειτουργία της Ακαδημίας του Πλάτωνα;
ΜΟΝΑΔΕΣ 10
5. Μαρτυρεῖ, ἁμαρτάνουσιν, φθείρεται, τέχνη, λοιποί: Να δώσετε δύο ομόρριζες λέξεις (απλές ή σύνθετες) για καθεμία από τις παραπάνω.
ΜΟΝΑΔΕΣ 10

Β. ΑΔΙΔΑΚΤΟ ΚΕΙΜΕΝΟ
Ἐπειδὴ τοίνυν, ὦ ἄνδρες δικασταὶ, θάνατος αὐτῶν κατεγνώσθη καὶ ἔδει αὐτοὺς ἀποθνῄσκειν μεταπέμπονται εἰς τὸ δεσμωτήριον ὁ μὲν ἀδελφήν, ὁ δὲ μητέρα, ὁ δὲ γυναῖκα, ὁ δὲ τινά ἣ ἦν ἑκάστῳ αὐτῶν προσήκουσα, ἵνα τὰ ὕστατα ἀσπασάμενοι τοὺς αὑτῶν οὕτω τὸν βίον τελευτήσειαν.
Καὶ δὴ καὶ Διονυσόδωρος μεταπέμπεται τὴν ἀδελφὴν τὴν ἐμὴν εἰς τὸ δεσμωτήριον, γυναῖκα ἑαυτοῦ οὖσαν. Πυθομένη δ’ ἐκείνη ἀφικνεῖται, μέλαν τε ἱμάτιον ἠμφιεσμένη , ὡς εἰκὸς ἦν ἐπὶ τῷ ἀνδρὶ αὐτῆς τοιαύτῃ συμφορᾷ κεχρημένῳ. Ἐναντίον δὲ τῆς ἀδελφῆς τῆς ἐμῆς Διονυσόδωρος τὰ τε οἰκεῖα τὰ αὑτοῦ διέθετο ὅπως αὐτῷ ἐδόκει, καὶ περὶ Ἀγοράτου τουτουί ἔλεγεν ὅτι αἴτιος ἦν τοῦ θανάτου, καὶ ἐπέσκηπτεν ἐμοὶ καὶ Διονυσίῳ τουτωί, τῷ ἀδελφῷ τῷ αὑτοῦ , καὶ τοῖς φίλοις πᾶσι τιμωρεῖν ὑπέρ αὐτοῦ Ἀγόρατον.
Λυσίας «Κατὰ Ἀγοράτου» 39 -42
ΛΕΞΙΛΟΓΙΟ
-Μεταπέμπομαι: στέλνω και προσκαλώ
-Ἐπισκήπτω: παρακαλώ
-Κυέω-ῶ: είμαι έγγυος
-Ἐναντίον τινός: ενώπιον κάποιου

ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ
1. Να μεταφραστεί το κείμενο. ΜΟΝΑΔΕΣ 20
2. Να γραφεί ό,τι ζητείται:
μητέρα: η κλητική ενικού
γυναῖκα: η ίδια πτώση στον άλλο αριθμό
ἥ : η ίδια πτώση στον άλλο αριθμό στο ουδέτερο γένος
μέλαν: ο συγκριτικός και υπερθετικός βαθμός στην πτώση και το γένος που βρίσκεται
τουτουί: η ονομαστική ενικού στο γένος που βρίσκεται
κατεγνώσθη: β΄ ενικό πρόσωπο προστακτικής αορίστου β΄ ενεργητικής φωνής
τελευτήσειαν: το ίδιο πρόσωπο, στον ίδιο χρόνο και φωνή στην οριστική
κεχρημένῳ :β΄ ενικό πρόσωπο προστακτικής ενεστώτα
διέθετο :στον ενεστώτα το ίδιο πρόσωπο και έγκλιση στη φωνή που βρίσκεται
μεταπέμπονται :στον παρακείμενο γ΄ ενικό πρόσωπο στην ίδια έγκλιση
και τη φωνή που βρίσκεται. ΜΟΝΑΔΕΣ 10
3. α)προσήκουσα, ἐπὶ τῷ ἀνδρί , τῆς ἀδελφῆς, τοῦ θανάτου, τῷ ἀδελφῷ: Να αναγνωριστούν συντακτικά οι παραπάνω λέξεις.
ΜΟΝΑΔΕΣ 2,5
β) Να εντοπιστούν και να αναγνωριστούν συντακτικά (είδος , εισαγωγή, εκφορά, συντακτική θέση) οι επιρρηματικές δευτερεύουσες προτάσεις του κειμένου.
ΜΟΝΑΔΕΣ 5
γ) πυθομένη, κεχρημένῳ : Να αναγνωριστούν συντακτικά οι παραπάνω μετοχές και να αναλυθούν στις αντίστοιχες δευτερεύουσες προτάσεις.
ΜΟΝΑΔΕΣ 2,5