Η εξαντλητική έκθεσή του θα παραδοθεί στον Γραμματέας της Πολιτείας για τη Βόρεια Ιρλανδία, Shaun Woodward, σε μία εβδομάδα και τα αποτελέσματα είναι πιθανόν να δημοσιοποιηθούν λίγες ημέρες αργότερα. Αν δε καταλήγει στο συμπέρασμα ότι τα 14 άτομα που έχασαν τη ζωή τους στο Bogside Londonderry εκείνη τη μοιραία ημέρα του Ιανουαρίου το 1972, είχαν πάνω τους όπλα ή βόμβες, σίγουρα θα δημιουργήσει μεγάλη αίσθηση.
Ο λόγος είναι ότι χρόνια αμέτρητων ακροάσεων και εκατοντάδων μαρτυριών έχουν αποτύχει να προσκομίσουν πειστικά στοιχεία που να στηρίζουν τους ισχυρισμούς ότι όσοι βρήκαν το θάνατο ήταν ένοπλοι. Δεύτερον, δύο πρώην Βρετανοί πρωθυπουργοί, ένας συντηρητικός και ένας εργατικός έχουν ήδη απαλλάξει από τις κατηγορίες όσους σκοτώθηκαν. Το 1992, ο John Major είπε ότι οι νεκροί «θα πρέπει να θεωρούνται αθώοι από κάθε ισχυρισμό ότι πυροβολήθηκαν γιατί διακινούσαν πυροβόλα όπλα και εκρηκτικά». Η θέση αυτή επικυρώθηκε αργότερα και από τον Tony Blur, όταν διέταξε την έρευνα το 1998. Στην πραγματικότητα, οι αρχές είχαν ήδη παραδεχτεί από τα μέσα της δεκαετίας του 1970 ότι όσοι δέχτηκαν τα πυρά της Μονάδας Αλεξιπτωτιστών δεν ήταν ένοπλοι και δεν έφεραν βόμβες.
Ο λόρδος Saville θα λάβει βεβαίως υπόψη το γεγονός ότι χιλιάδες άνθρωποι συμμετείχαν στην παράνομη πορεία, στρατιώτες δέχτηκαν επίθεση με πέτρες και βλήματα, και πολλές ήταν οι βολές από τους ρεπουμπλικάνους. Αλλά κανείς στρατιώτης δεν σκοτώθηκε από πυροβολισμούς ή βόμβες και δεν υπήρχαν όπλα που να ανακτήθηκαν από το Στρατό. Φαίνεται εντελώς απίθανο από να υπάρξει από πλευράς του Λόρδου Saville κάτι που θα μπορούσε να αιτιολογήσει τις δολοφονίες.
Επιπλέον είναι απίθανο να επιβεβαιώσει διάφορους σχετικούς μύθους, όπως ο ισχυρισμός ότι 34 ένοπλοι σκοτώθηκαν από το στρατό και μεταφέρθηκαν μακριά προκειμένου να εξαφανιστούν με μυστικές ταφές. Πρόκειται για μία θεωρία που διαψεύσθηκε μετά την ακρόαση της εμβληματικής μορφής των Ταραχών που έλαβαν χώρα, τον συνταξιούχο πλέον καθολικό επίσκοπο, Edward Daly. Κατά τη διάρκεια της Ματωμένης Κυριακής ήταν ένας νεαρός τοπικός ιερέας που κρατούσε και κουνούσε απελπισμένα ένα αιματοβαμμένο μαντίλι και προσπαθούσε να βρει έναν ασφαλή τρόπο να περάσει από τα στρατεύματα καθώς μεταφερόταν ένας θανάσιμα τραυματισμένος νέος. Πρόκειται για μια εικόνα που θα διαρκέσει στην Ιρλανδική Ιστορία.
Κατά την ακρόαση, ο δικηγόρος των περισσότερων από 400 στρατιωτών επαίνεσε την ειλικρίνεια του κληρικού που χαρακτηρίστηκε ως μία ειλικρινής απάντηση απέναντι στη βία. Ερωτηθείς σχετικά με τις μυστικές ταφές, έδωσε μία λακωνική απάντηση: «Νομίζω ότι είναι προσβλητικές ανοησίες». Επιπλέον έδωσε μία εικόνα των μακροχρόνιων επιπτώσεων της Ματωμένης Κυριακής όταν περιέγραψε την επίσκεψή του στους νέους που βρίσκονταν στη φυλακή. Πολλοί από αυτούς, όπως είπε, δεν θα είχαν εμπλακεί στον IRA, αν δεν είχαν προηγηθεί τα γεγονότα εκείνης της ημέρας. Ο Gerry Adams του Sinn Fein επιβεβαίωσε στα απομνημονεύματά του πώς "χρήματα, όπλα και στρατολογημένοι νέοι πλημμύρισαν τον IRA".
Το 1972, στην πόλη υπήρχε μία ιδιαίτερα επικίνδυνη Μεταβατική Μονάδα του IRA, επικεφαλής της οποίας ήταν ο Martin McGuinness, αποτελεσματικός ως διοικητής του IRA όσο είναι και σήμερα ως υπουργός κυβέρνησης. Οι μονάδες συνέτριψαν τόσες εγκαταστάσεις, ώστε η πόλη φαινόταν λες και είχε βομβαρδιστεί από αέρος. Κατά τη διάρκεια των δύο ετών που βρισκόταν στη διοίκηση η οργάνωση σκότωσε 29 μέλη των δυνάμεων ασφαλείας, 24 εκ των οποίων ήταν τακτικοί στρατιώτες.
Μετά από κάποιους δισταγμούς ο McGuinness συμφώνησε να καταθέσει στο δικαστήριο. Την Ματωμένη Κυριακή, ήταν ο δεύτερος στην ιεραρχία της οργάνωσης ενώ αργότερα ανέλαβε τη θέση του διοικητή. «Υπήρχε μια κατάσταση πολέμου μεταξύ του IRA και των βρετανικών στρατιωτικών δυνάμεων. Ήταν μία εμπόλεμη ζώνη».
Το πιο πιθανό είναι ότι η έκθεση του Saville δεν θα απορρίψει την κατάθεσή του. Το πρωί της Ματωμένη Κυριακή, σύμφωνα με τον ίδιο, σηκώθηκε περίπου στις 9 το πρωί, πήγε στη λειτουργία και κλείδωσε τα όπλα και τις βόμβες του. «Σίγουρα ο IRA είχε βόμβες με καρφιά, αλλά όχι σε εκείνη την περιοχή. Θα ήταν τρέλα του χειρίστου είδους για οποιονδήποτε να έχει βόμβες με καρφιά, με 30.000 ανθρώπους στο δρόμο». Πήγε άοπλος στην πορεία που κατέληξε να είναι «η χειρότερη μέρα που βίωσα ποτέ στη ζωή μου. Ήταν καταστροφικό, βρισκόμουν σε ζάλη».
Ο IRA δεν ενέπλεξε το στρατό, επέμεινε και πρόσθεσε «αισθάνθηκα αβοήθητος γεμάτος θυμό και αηδία γιατί δεν μπορούσα να κάνω τίποτα. Ήθελα να πάρω ένα όπλο, να βρω άλλους εθελοντές και να προσπαθήσουμε να κάνουμε κάτι».
Εκείνη την εποχή, η πολιτική γραμμή ήταν διχασμένη μεταξύ του γραφείου του πρωθυπουργού, Edward Heath, και τη συνδικαλιστική διοίκηση στο Stormont. Έγγραφα που αποκαλύφθηκαν στο δικαστήριο έδειχναν τις δύο κυβερνήσεις να φοβούνται μία γενική κατάλυση του νόμου και της τάξης. Η Ματωμένη Κυριακή έκανε την κατάσταση ακόμη χειρότερη, στο πλαίσιο μίας περαιτέρω κλιμάκωσης της βίας. Με περίπου 500 νεκρούς, το 1972 ήταν μακράν η χειρότερη χρονιά των ταραχών.
Μια θεωρία είναι ότι οι στρατιώτες έπαθαν αμόκ, ξεφεύγοντας από τον έλεγχο των αναποτελεσματικών αξιωματικών της Μονάδας Αλεξιπτωτιστών. Μία άλλη είναι ότι ο στρατός ήθελε να «δώσει ένα μάθημα στον IRA». Μία ακόμη είναι ότι το ιδιαίτερο γραφείο του κ. Heath έδωσε ειδικές οδηγίες στο στρατό για να «πετάξει το γάντι». Είναι όμως πολύ δύσκολο να πιστέψει κανείς ότι κάποιος με υψηλή θέση έδωσε τη διαταγή που κατέληξε στο θάνατο τόσων πολιτών. Ήταν φανερό ότι οι δολοφονίες ήταν εξαιρετικά επιζήμιες για το σκοπό οποιουδήποτε τις προκάλεσε.
Αυτό έγινε εμφανές από τις τεράστιες αντιδράσεις σε τοπικό και διεθνές επίπεδο και εξηγεί γιατί η κυβέρνηση Heath διέταξε άμεση έρευνα υπό τον Λόρδο Αρχιδικαστή Widgery. Ο δικαστής κατέληξε στο συμπέρασμα ότι οι ενέργειες ορισμένων στρατιωτών ήταν αλόγιστες και προέτρεπαν τη διάδοση των κατηγοριών ότι επρόκειτο για συγκάλυψη. Ως επικεφαλής του προσωπικού του Tony Blair, ο Jonathan Powell ενεπλάκη στην απόφαση για τη σύσταση της έρευνας Saville. Τόνισε ότι όταν διάβασε την έκθεση Widgery «ήταν απολύτως σαφές ότι ήταν πλήρης απόλυτη συγκάλυψη». Ο Λόρδος Saville ολοκλήρωσε την έκθεσή του σε 11 εβδομάδες, περίοδος που για κάποιους ήταν σύντομη. Το κείμενο είναι μόλις 39 σελίδες με ορισμένους θανάτους να καλύπτονται σε μόλις μία παράγραφο. Ο δικαστής επίσης απέφυγε επιμελώς την ανάγνωση καταθέσεων εκατοντάδων αυτοπτών μαρτύρων.
Η έκθεση θεωρήθηκε ότι προσέθεσε μία προσβολή σε μία ήδη υπάρχουσα πληγή. Όπως το έθεσε η ιρλανδική κυβέρνηση: «Τα θύματα υπέστησαν για δεύτερη φορά την αδικία, στα χέρια του Widgery, ο οποίος προσπάθησε να αλλοιώσει τις ευθύνες για το θάνατό τους, προκειμένου να απαλλάξει όσους θεώρησε άσκοπο να κατηγορήσει». Η έκθεση Saville ήταν υπέρμετρα χρονοβόρα και δαπανηρή. Έτσι όπως μεθοδεύτηκε κατέληξε στην εισαγωγή νέας νομοθεσίας προκειμένου να εξασφαλιστεί ότι καμία έρευνα στο μέλλον δεν θα καταναλώσει τέτοιους πόρους. Ο Jonathan Powell εξεπλάγην μάλιστα όταν ακόμα και ο Martin McGuinness παρατήρησε ότι μία «συγνώμη θα ήταν επαρκώς ικανοποιητική».
Η Βόρεια Ιρλανδία έχει φυσικά αλλάξει από το 1972. Σήμερα ο κ. McGuinness είναι ο δεύτερος στην ιεραρχία της κυβερνητικής παράταξης της Βόρειας Ιρλανδίας. Αλλά η Ματωμένη Κυριακή εξακολουθεί να είναι εν μέρη ιστορία και εν μέρη επικαιρότητα. Ο Λόρδος Saville έχει πολύ περισσότερες πιθανότητες να παράσχει μία έκθεση η οποία θα απολαύσει της ευρύτερης αποδοχής, την οποία ποτέ δεν είχε η έκθεση του Λόρδου Widgery. Ωστόσο, είναι μάλλον απίθανο ότι τα συμπεράσματά του θα ικανοποιήσουν τους πάντες. Εκείνοι που πιστεύουν ότι Βρετανοί υπουργοί διέταξαν την ηθελημένη σφαγή αθώων πολιτών, για παράδειγμα, δεν θα είναι ικανοποιημένοι. Θα προκληθεί σίγουρα πολύ συζήτηση πάνω στο εγχείρημα που στηρίζτηκε σε ένα τέτοιο γιγαντιαίο όγκο τεκμηρίων. Σε έντυπη μορφή το εν λόγω υλικό λέγεται ότι μπορεί να γεμίσει ένα ολόκληρο φορτηγό.
Κανείς δεν ξέρει αν η αυτή η κολοσσιαία άσκηση θα ξεθάψει αυτό που οι περισσότεροι θα μπορέσουν να αποδεχθούν ως την αλήθεια, επιτρέποντας επιτέλους στα φαντάσματα της Ματωμένης Κυριακής να αναπαυθούν εν ειρήνη.
Η έκθεση Saville σε αριθμούς:
- Η έρευνα είναι η μεγαλύτερη και πιο δαπανηρή έρευνα στη βρετανική νομική ιστορία με συνολικό κόστος περίπου 200 εκατομμύρια λίρες.
- Η έρευνα διήρκεσε 434 ημέρες μεταξύ του 2000 και 2004.
- Συλλέχθηκαν 2.500 μαρτυρίες με περισσότερα από 900 άτομα να καλούνται να δώσουν άμεσα αποδεικτικά στοιχεία. Στους ερωτηθέντες συμπεριλήφθηκαν περισσότεροι από 600 στρατιώτες και 700 άμαχοι.
- Υπολογίζεται ότι κατά τη διάρκεια των ακροάσεων 16 εκατομμύρια λέξεις διατυπώθηκαν.
Πηγή: tvxs
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου